HOOGBEGAAFDHEID EN LEIDERSCHAP

Een realiteit die vaak en liever onder de radar blijft

Laatst zat ik met een leider in gesprek voor een leadership profiling. Een ervaren, intelligente vrouw met een indrukwekkend carrièrepad. We hadden het over haar leiderschapsstijl, sterktes en uitdagingen. En toen, heel terloops en duidelijk per ongeluk, viel het woord: hoogbegaafd.

Ze liet het vallen, maar het verdween even snel als het kwam. Alsof het benoemen van hoogbegaafdheid een risico inhield, een label dat vermeden moest worden. Dat fascineerde me. Sinds wanneer denken mensen – dus ook leiders – zich te moeten schamen voor hoogbegaafdheid? Rust hier een taboe op waarvan ik me niet bewust ben? En als dat zo is, vanwaar komt dit dan?

Rust hier een taboe op waarvan ik me niet bewust ben? En als dat zo is, vanwaar komt dit dan?

Misschien omdat het beeld dat velen hebben van hoogbegaafdheid vooral focust op zij die worstelen, die niet goed functioneren, die ‘te veel in hun hoofd zitten’? Misschien blijven de negatieve associaties te hard hangen? Ik besloot er wat meer over op te zoeken:

Hoogbegaafdheid: vaker aanwezig dan je denkt

Vaak denken we bij hoogbegaafdheid aan de ‘genieën’ met een IQ van 160 - een Einstein of een jonge tiener die al afstudeert aan Harvard. Maar in realiteit zijn er veel meer hoogbegaafden dan we vermoeden, zeker in leidinggevende en ondernemende rollen. Vanuit mijn werk als Executive Headhunter en Leadership Profiler kom ik ze vaak tegen.

Veel hoogbegaafde leiders ontdekten het pas toen ze volwassen waren, omdat ze er nooit bewust bij hebben stilgestaan.

Wat me vooral opvalt? Veel hoogbegaafde leiders weten het niet eens van zichzelf of ontdekten het pas toen ze volwassen waren, of lieten het toen pas testen. Misschien ook omdat ze er nooit bewust bij hebben stilgestaan. Ze hebben vaak onbewust doorheen hun carrière een manier gevonden om hun denksnelheid, strategisch inzicht en creativiteit in te zetten zonder er een label op te plakken. En ook zonder echt ergens tegenaan te lopen, of ooit vastgelopen te zijn met zichzelf. Dat is net mooi, toch?

Een misverstand: voelen hoogbegaafden zich superieur?

Een veelgehoorde misvatting is dat hoogbegaafden zich superieur zouden voelen ten opzichte van anderen. Maar niets is minder waar: De term ‘hoogbegaafdheid’ kan hierin verwarrend zijn, en veel hoogbegaafden geven zelf aan dat ze liever een andere benaming zouden zien, waarin het woord ‘hoog’ niet meer voorkomt. Veel vaker zijn ze net bescheiden, en voelen ze zichzelf 'nooit goed genoeg'.

Hoogbegaafden zijn uiteraard ook niet beter of slechter dan anderen. Ze zijn simpelweg ‘anders bedraad’. Hun brein verwerkt informatie op een snellere en vaak meer associatieve manier, waardoor ze de wereld op een andere manier ervaren en interpreteren.

Veel vaker zijn ze net bescheiden, en voelen ze zichzelf nooit 'goed genoeg'.

Toch blijft het label ‘hoogbegaafd’ de standaardterm, blijkbaar simpelweg omdat er nog geen brede consensus is over een alternatieve benaming. Maar wat als we even voorbij het woord kijken en ons richten op wat het écht betekent?

Wat betekent hoogbegaafd concreet?

• Snelle en complexe denker Je brein verwerkt informatie sneller dan gemiddeld, en je kunt complexe problemen vaak intuïtief en razendsnel doorgronden.
• Sterke analytische vaardigheden Je ziet patronen, structuren en verbanden waar anderen die misschien niet meteen waarnemen.
• Creatief en conceptueel denken Hoogbegaafde volwassenen zijn vaak erg goed in out-of-the-box denken en het leggen van onverwachte, originele verbanden.
• Hoge autonomie en sterke drang naar zelfontwikkeling Je hebt waarschijnlijk altijd een voorkeur gehad voor diepgaande gesprekken, leren uit intrinsieke motivatie en een zekere onafhankelijkheid in je denken.
• Sterke intuïtie Je pikt subtiele nuances, emoties en sociale dynamieken vaak feilloos op, al dan niet bewust.

Kenmerken van hoogbegaafdheid bij volwassenen

Hoogbegaafdheid is meer dan alleen een hoog IQ. Het gaat om een unieke manier van denken, ervaren en functioneren. Veel hoogbegaafde volwassenen herkennen zich in de volgende kenmerken:

1. Snel en diep denken

✔ Razendsnelle informatieverwerking – Je begrijpt complexe concepten vaak onmiddellijk en maakt snel verbanden.

✔ Diepgaande analyse – Je denkt in oorzaken en gevolgen, ziet patronen en kunt informatie snel kritisch evalueren.

✔ Sterk intuïtief – Je voelt vaak snel aan wat er ‘klopt’ of ‘niet klopt’, zonder altijd te kunnen verklaren waarom.

2. Perfectionisme & hoge standaarden

✔ Je legt de lat extreem hoog, vaak onbewust.

✔ Je hebt moeite met fouten maken en kunt te kritisch zijn voor jezelf.

✔ Je bent vaak pas tevreden als alles klopt, niet enkel het eindresultaat.

3. Grote nieuwsgierigheid & brede interesses

✔ Je hebt een nooit eindigende honger naar kennis.

✔ Je verdiept je snel in nieuwe onderwerpen en leert dingen vaak sneller dan anderen.

✔ Je raakt gefrustreerd als iets oppervlakkig blijft of als anderen geen interesse tonen in diepere inzichten.

4. Eigenzinnigheid & onafhankelijkheid

✔ Je denkt vaak buiten de gebaande paden en zoekt graag de meest efficiënte oplossing.

✔ Je hebt een sterke behoefte aan autonomie – werken onder strikte regels of bureaucratie kan je frustreren.

✔ Je hebt moeite met autoriteit als die niet logisch of onderbouwd is.

5. Sterk rechtvaardigheidsgevoel & eerlijkheid

✔ Je bent allergisch voor oneerlijkheid, onrecht of inefficiëntie.

✔ Je zegt wat je denkt en hebt soms moeite om ‘politiek correct’ te zijn.

✔ Je voelt je sterk betrokken bij ethische en morele vraagstukken.

6. Hoge gevoeligheid & intense emoties

✔ Je ervaart emoties vaak intens, zowel positief als negatief.

✔ Je bent gevoelig voor sfeer en energie in een ruimte.

✔ Je kan diep geraakt worden door kunst, muziek of bepaalde verhalen.

7. Moeite met oppervlakkigheid

✔ Small talk voelt vaak als ‘tijdverspilling’ – je wil echte, inhoudelijke gesprekken.

✔ Je hebt moeite met oppervlakkige vriendschappen of relaties zonder diepgang.

✔ Je zoekt naar zinvolheid in werk en relaties.

8. Ongeduld & frustratie bij traagheid

✔ Je kan moeilijk geduld opbrengen als dingen onnodig traag gaan.

✔ Je hebt moeite met inefficiëntie en kan je ergeren aan ‘trage denkers’.

✔ Je kunt je vervelen in meetings of processen die weinig intellectuele uitdaging bieden.

9. Sterk bewustzijn van eigen denken

✔ Je reflecteert continu over je eigen gedachten en gedrag.

✔ Je stelt jezelf veel existentiële vragen over het leven, werk, en de maatschappij.

✔ Je kunt jezelf analyseren en begrijpen waarom je op een bepaalde manier reageert.

10. Intellectuele verveling & uitdaging nodig

✔ Je hebt behoefte aan mentale prikkels en uitdaging – zonder dat voel je je snel ‘leeg’.

✔ Je kunt in een intellectuele dip raken als je te weinig uitgedaagd wordt.

✔ Je hebt een diep verlangen naar leren, groeien en verbeteren.

Lees verder via de nieuwsbrief op LinkedIn (artikel werd te groot voor deze blog):